تاریخچه لوله و لوله‌کشی

اگر بخواهیم تاریخچه لوله و لوله‌کشی را به درستی بررسی کنیم باید در ابتدا محل کاربرد آن رابررسی کینم. استفاده از لوله و اتصالات به عنوان وسایلی برای انتقال مایعات، گازها و سایر مواد، به دوران باستان بازمی‌گردد. اما ابتدا از موادی مانند چوب، بامبو و سنگ به عنوان لوله استفاده می‌شد.

نخستین تاریخچه لوله و لوله‌کشی آب در جهان

در بررسی تاریخچه لوله و لوله‌کشی میبینیم که نخستین لوله‌کشی آب در جهان مربوط به حدود ۴۵۰۰ سال پیش در شهر بابل در ایران بود. سیستم لوله‌کشی آب در بابل به منظور جمع‌آوری آب از چشمه‌ها و رودخانه‌ها برای تامین نیازهای آبی شهریان و مزارع اطراف شهر بود. این سیستم شامل لوله‌های خاکی و سنگی بود که از جنس خشت، سفال و سنگ ساخته شده بودند و از روش‌های پیچیده محاسبات هیدرولیکی استفاده می‌کردند تا آب به منطقه‌های مورد نظر برسد. این سیستم برای دوران خود و تاریخچه لوله و لوله‌کشی بسیار پیشرفته بود و نشان دهنده مهارت و دانش بسیار بالای ساکنان بابل در زمینه مهندسی آب بود.

کشور های مختلف جهان

لوله‌کشی آب در سایر کشورها بعد از بابل به صورت پیوسته توسعه یافته است. در یونان باستان نیز لوله‌کشی آب وجود داشت که برای تامین آب شهری و باغ‌ها به کار می‌رفت.

در روم باستان نیز از سیستم لوله‌کشی آب برای تامین آب شهری، حمام‌ها و فواره‌ها استفاده می‌شد. برای دوره میانه اروپا نیز سیستم لوله‌کشی آب به منظور تامین آب شهری و کشاورزی استفاده می‌شد. از آن زمان تا امروز، سیستم‌های لوله‌کشی آب به منظور تامین آب شهری، صنعتی و کشاورزی به طور گسترده ای در سراسر جهان استفاده می‌شوند و بهبود و بهینه‌سازی این سیستم‌ها همچنان ادامه دارد.

 یونان باستان

در تاریخچه لوله و لوله‌کشی یونان باستان، لوله‌کشی آب برای تامین آب شهری و باغ‌ها به کار می‌رفت. برخی از این سیستم‌های لوله‌کشی از جنس سنگ، سرامیک و سبزیجات ساخته می‌شدند و به وسیلهٔ قطعات مخروطی به هم پیوسته بودند. این سیستم‌ها به وسیلهٔ چاه‌های عمیق و دسترسی به چشمه‌ها و رودخانه‌ها آب را جمع‌آوری می‌کردند. سپس با استفاده از گراویتی، آب به مناطق مختلف شهر و باغ‌ها رسید. این سیستم‌های لوله‌کشی آب در یونان باستان بسیار پیشرفته بودند و نشانگر مهارت و دانش بسیار بالای مهندسان و کارگران آن زمان در زمینهٔ ساخت و بهره‌برداری از سیستم‌های آبی بودند.

 ایران باستان

در تاریخچه لوله و لوله‌کشی ایران باستان، سیستم‌های لوله‌کشی آب برای تامین آب شرب و آبیاری به کار می‌رفت. نخستین سیستم لوله‌کشی آب در جهان به حدود ۴۵۰۰ سال پیش در شهر بابل در ایران برای تامین آب شرب و آبیاری به کار گرفته شد. این سیستم شامل لوله‌های خاکی و سنگی بود که از جنس خشت، سفال و سنگ ساخته شده بودند و به وسیلهٔ چاه‌های عمیق جمع‌آوری آب از چشمه‌ها و رودخانه‌ها می‌شد. سپس با استفاده از روش‌های پیچیده محاسبات هیدرولیکی، آب به مناطق مختلف شهر و مزارع اطراف شهر رسید. این سیستم‌های لوله‌کشی آب در ایران باستان بسیار پیشرفته بودند و نشانگر مهارت و دانش بسیار بالای ساکنان این منطقه در زمینهٔ مهندسی آب بودند. در دوران‌های بعدی نیز در ایران باستان از سیستم‌های لوله‌کشی آب به منظور تامین آب شرب و آبیاری استفاده می‌شد.

لوله‌کشی در تهران

تاریخ لوله‌کشی آب در تهران به دوران قاجاریه بازمی‌گردد. در آن زمان، سیستم تامین آب شهر تهران از طریق قنات‌هایی که از شمال تهران به سوی شرق جریان داشتند، صورت می‌گرفت. در سال ۱۲۶۶ هجری شمسی، شاهنشاه ناصرالدین شاه، برای تأمین آب شرب و آبیاری، یک سد بزرگ به نام سد کارون در شمال تهران ساخت. این سد بر روی رودخانه کارج، ساخته شد و آب آن جمع‌آوری شده و از طریق لوله‌های سنگی به وسیله دستگاه موجود در سد، توزیع می‌شد. پس از احداث سد کارون، به دلیل افزایش جمعیت و نیاز به آب بیشتر، سیستم تامین آب تهران توسعه یافت و در دوره پهلوی نیز این سیستم بهبود یافت و پس از انقلاب اسلامی، توسعه آن ادامه یافت. در حال حاضر، شبکه لوله‌کشی آب تهران به عنوان یکی از بزرگترین شبکه‌های لوله‌کشی آب در جهان شناخته می‌شود.

لوله‌کشی در اصفهان

در اصفهان، سیستم‌های لوله‌کشی آب برای تامین آب شرب و آبیاری از دوران قدیم به کار گرفته می‌شد. یکی از نمونه‌های مهم تاریخی لوله‌کشی آب در اصفهان، سیستم “شاه‌آبادی” است که در دورهٔ صفویه توسط شاه عباس اول ساخته شد.

این سیستم شامل جمع‌آوری آب از چشمه‌های طبیعی و رودخانه زاینده رود، سپس ایجاد یک قنات بلند و پیچیده به طول ۳۲ کیلومتر بود. این قنات از بخش‌هایی ساخته شده بود که با لوله‌های سفالی پوشیده میشدند  و آب را به مناطق مختلف اصفهان منتقل می‌کردند. برای تغذیهٔ این سیستم از چاه‌های عمیق استفاده می‌شد و با استفاده از گراویتی، آب به مناطق مختلف اصفهان رسید.

سیستم شاه‌آبادی برای تأمین آب شرب و آبیاری به بهترین نحو ممکن طراحی و ساخته شد که نشانگر مهارت و دانش بسیار بالای مهندسان و کارگران آن زمان در زمینهٔ ساخت و بهره‌برداری از سیستم‌های آبی بود. امروزه، برخی از بخش‌های سیستم شاه‌آبادی هنوز هم در اصفهان وجود دارند و به عنوان یکی از مکان‌های دیدنی تاریخی این شهر شناخته می‌شوند.

برای اطلاع از دقیق ترین و تخصصی ترین مطالب لوله و اتصالات به بخش مجله آواپایپ مراجعه کنید